تأليفاتفصلنامه مطالعات مدیریت شهریمجلاتمقالات
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره 20 زمستان 1393
فهرست مقالات در فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
۱- سنجش میزان اثربخشی تغییرات حاصل از اقدامات مدیریت شهری در ارتقا کیفیت فضاهای پیرامون ایستگاههای مترو شهری (ایستگاه مترو صادقیه) | هما هدایت؛ مجتبی رفیعیان
۲- مدیریت کارآمد زمین شهری» با نگرش سیستمی به روش انتقال حقوق توسعه(TDR) با تکیه بر تجارب جهانی | نجمه مظفریپور؛ سمانه سلطانی
۳- سنجش کیفیت ابعاد زیست محیطی شهر مبتنی بر فضاهای شهری (مطالعه موردی: مقایسه محله فردوسی در منطقه۱۲ و محله شهرک بوعلی در منطقه ۲ تهران) | روجا بوداغی؛ حمیدرضا صارمی
۴- تحلیل رفتار انتخاباتی شهروندان در انتخابات شورای اسلامی شهر (مطالعه موردی: شهر سنقر) | اسماعیل نصیری؛ حسین کماسی؛ علی احمدی
۵- نقش شهرداری تهران در ترویج ابعاد فرهنگی سبک زندگی اسلامی(نمونه موردی:شهرداری منطقه۵تهران) | مریم نوذری؛ افسانه زمانی مقدم؛ فاطمه احمدی
۶- بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در مدیریت شهری (شهرهای میانی ایران -زنجان و همدان) | اسماعیل دویران
۷- مکانیابی بهینه فضای سبز شهر شوشتر با استفاده از سامانه اطلاعات جعرافیایی (GIS) و مدل (AHP) | سعید ملکی؛ علی شجاعیان؛ عبدالرحمن نوذری
مقاله ۱ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
سنجش میزان اثربخشی تغییرات حاصل از اقدامات مدیریت شهری در ارتقا کیفیت فضاهای پیرامون ایستگاههای مترو شهری (ایستگاه مترو صادقیه) | هما هدایت؛ مجتبی رفیعیان
فضای شهری، فضایی برای فعالیتهای انسانی میباشد. از جمله فضاهای شهری فضای پیرامون ایستگاههای حملونقل عمومی هستند. ایستگاههای مترو برخلاف پتانسیلهای فراوانی که از لحاظ وجود اقشار مختلف مردم دارند، عرصه تعاملات اجتماعی ضعیفی دارند. در این راستا بالا بردن کیفیت فضای پیرامون ایستگاههای مترو پتانسیل مناسبی برای افزایش ظرفیت اجتماع پذیری فضاهای مذکوراست. دغدغه اصلی پژوهش ارزیابی موفقیت وعدم موفقیت مداخلات انجام شده توسط شهرداری در میزان ارتقا کیفیت فضای شهری پیرامون ایستگاه مترواست و اینکه آیا توانسته از یک کانون صرفِ تبادل سفر، به فضای شهری مطلوب ارتفا یابد.
روش مورد استفاده برای انجام این پژوهش روش پیمایشی است که از طریق مصاحبه و پرسشنامه انجام شده است جامعه آماری شامل کلیه افراد استفاده کننده و مراجعه کننده به مترو صادقیه است که با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه معادل ۱۴۰نفر محاسبه گردید. اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss و با بهره گیری از آزمون پارامتریک تک نمونه ای صورت گرفت.
نتایج نشان داد در مواردی مانندعبور و مرور، امنیت، زیر ساخت پیاده، سرزندگی و دعوت کنندگی، میزان ماندن در فضا، میزان تردد عبور پیاده، پیاده روی دسته جمعی، روشنایی، میزان دستفروشی، وضعیت عمومی نظافت، وضعیت پیاده رو، استفاده ازعناصر متناسب با اقلیم، اقدامات صورت گرفته اثرات موثری در جهت افزایش کیفیت محیط داشته ولی در مواردی مانند افزایش تنوع کاربری، بهبود وضعیت گذراندن اوقات فراغت، خوانایی و طراحی مبلمان مناسب شهری، تغییر محسوسی از منظر مخاطبین احساس نشده و در مواردی نتیجه معکوس نیز در بر داشته است.
روش مورد استفاده برای انجام این پژوهش روش پیمایشی است که از طریق مصاحبه و پرسشنامه انجام شده است جامعه آماری شامل کلیه افراد استفاده کننده و مراجعه کننده به مترو صادقیه است که با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه معادل ۱۴۰نفر محاسبه گردید. اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss و با بهره گیری از آزمون پارامتریک تک نمونه ای صورت گرفت.
نتایج نشان داد در مواردی مانندعبور و مرور، امنیت، زیر ساخت پیاده، سرزندگی و دعوت کنندگی، میزان ماندن در فضا، میزان تردد عبور پیاده، پیاده روی دسته جمعی، روشنایی، میزان دستفروشی، وضعیت عمومی نظافت، وضعیت پیاده رو، استفاده ازعناصر متناسب با اقلیم، اقدامات صورت گرفته اثرات موثری در جهت افزایش کیفیت محیط داشته ولی در مواردی مانند افزایش تنوع کاربری، بهبود وضعیت گذراندن اوقات فراغت، خوانایی و طراحی مبلمان مناسب شهری، تغییر محسوسی از منظر مخاطبین احساس نشده و در مواردی نتیجه معکوس نیز در بر داشته است.
مقاله ۲ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
مدیریت کارآمد زمین شهری» با نگرش سیستمی به روش انتقال حقوق توسعه(TDR) با تکیه بر تجارب جهانی | نجمه مظفریپور؛ سمانه سلطانی
تبیین توسعه شهری بدون داشتن نگرشی جامع و کل نگر به زمین به عنوان بستر رشد و گستردگی شهری ناممکن است. تحلیل زمین شهری نیز بدون آگاهی از ابعاد آن ناممکن است. نگرش سیستمی در تحلیل زمین شهری کمک میکند تا نه تنها در مسائل زمین شهری دیدگاهی مشخص و شفاف وجود داشته باشد بلکه ارتباطات آن با سایر اجزا نیز به خوبی مشخص شود؛ لذا هدف این پژوهش این است که با تکیه بر نگرش سیستمی، کارآمدی روش انتقال حقوق توسعه (TDR) در مدیریت زمین شهری تأیید شود.
رویکرد حاکم بر این پژوهش «کاربردی» است و از روش تحلیل دادههای ثانویه(اسنادی) با تأکید بر نگرش سیستمی استفاده شده است.در فرآیند پژوهش نیز با ارائه چارچوب نگرش سیستمی، مجموعه ای از درون داده، جریان تولید و برون داده را در نظام مدیریت زمین شهری که شامل زمین به عنوان ورودی، هدف، اجزای سیستم مدیریت زمین که شامل کاربری اراضی شهری، توسعه زمین، مالکیت زمین و بازار زمین است، روابط، محیط و منابع در جریان تولید و خروجی روش انتقال حقوق توسعه تبیین میشود.
یافتههای تحقیق حاصل از ارزیابی نمونههای مطالعاتی نشان داد موفقیت این روش به موضع نظارتی قوی دولتهای محلی بستگی دارد وجهت استقبال مالکان زمین از این برنامه و حفاظت از منافع عمومی، ضروری است معاملات بین خریدار و فروشنده در بازار زمین در بحث تبدیل آن، با کنترل فراگیر یک نهاد عمومی همراه باشد.
رویکرد حاکم بر این پژوهش «کاربردی» است و از روش تحلیل دادههای ثانویه(اسنادی) با تأکید بر نگرش سیستمی استفاده شده است.در فرآیند پژوهش نیز با ارائه چارچوب نگرش سیستمی، مجموعه ای از درون داده، جریان تولید و برون داده را در نظام مدیریت زمین شهری که شامل زمین به عنوان ورودی، هدف، اجزای سیستم مدیریت زمین که شامل کاربری اراضی شهری، توسعه زمین، مالکیت زمین و بازار زمین است، روابط، محیط و منابع در جریان تولید و خروجی روش انتقال حقوق توسعه تبیین میشود.
یافتههای تحقیق حاصل از ارزیابی نمونههای مطالعاتی نشان داد موفقیت این روش به موضع نظارتی قوی دولتهای محلی بستگی دارد وجهت استقبال مالکان زمین از این برنامه و حفاظت از منافع عمومی، ضروری است معاملات بین خریدار و فروشنده در بازار زمین در بحث تبدیل آن، با کنترل فراگیر یک نهاد عمومی همراه باشد.
مقاله ۳ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
سنجش کیفیت ابعاد زیست محیطی شهر مبتنی بر فضاهای شهری (مطالعه موردی: مقایسه محله فردوسی در منطقه۱۲ و محله شهرک بوعلی در منطقه ۲ تهران) | روجا بوداغی؛ حمیدرضا صارمی
به نظر میسد افزایش اغتشاش بصری،، کیفیت نامناسب فضاهای شهری و آلودگیهای زیست محیطی که منجر به عدم حضور پویای شهروندان در فضای شهری شده است. از اینرو سنجش کیفیت ابعادزیست محیطی شهر به لحاظ برخوردای از فضای شهری را در جهت ارتقای فضاهای شهریمان انجام شده است. در این پژوهش مفاهیم شهر، فضای شهری، کیفیت فضای شهری، ابعاد زیست محیطی شهر مورد توجه قرار گرفته است.
روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بوده جامعه آماری کلیه افراد ۱۵ سال به بالا در دو منطقه محله فردوسی ر در منطقه۱۲ وشهرک بوعلی در منطقه ۲ تهران بوده که از میان آنان ۳۸۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ۴۴ سوالی بوده، برای تجزیه و تحلیل از آزمون تی تک متغیره، تی مستقل و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است.
یافتهها نشان دادند ابعاد زیستمحیطی شهر تهران از دیدگاه پاسخ دهندگان ابعاد زیست محیطی در دو منطقه تفاوت معنی داری نشان ندادند. و همچنین یافتهها نشان داده بین ابعاد زیستمحیطی شهر و موفقیت فضای شهری ارتباط معنا داری وجود دارد و نیز نشان داده شده که مدیران شهری نتوانستند در بهبود کیفیت ابعاد زیست محیطی شهر و تهیه برنامههای توسعه کیفیت فضای شهری تاثیرمناسبی بگذارند. با بررسی یافتهها مشخص گردید افراد از ابعاد زیستمحیطی شهر در دو منطقه رضایت نداشتند هرچند میانگین پاسخهای شهرک بوعلی به دلیل رعایت نکات زیبایی شناسی بهتر بوده اما افراد در دو منطقه از عملکرد مدیران در ایجاد فضاهای شهری رضایت نداشتند.
روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بوده جامعه آماری کلیه افراد ۱۵ سال به بالا در دو منطقه محله فردوسی ر در منطقه۱۲ وشهرک بوعلی در منطقه ۲ تهران بوده که از میان آنان ۳۸۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ۴۴ سوالی بوده، برای تجزیه و تحلیل از آزمون تی تک متغیره، تی مستقل و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است.
یافتهها نشان دادند ابعاد زیستمحیطی شهر تهران از دیدگاه پاسخ دهندگان ابعاد زیست محیطی در دو منطقه تفاوت معنی داری نشان ندادند. و همچنین یافتهها نشان داده بین ابعاد زیستمحیطی شهر و موفقیت فضای شهری ارتباط معنا داری وجود دارد و نیز نشان داده شده که مدیران شهری نتوانستند در بهبود کیفیت ابعاد زیست محیطی شهر و تهیه برنامههای توسعه کیفیت فضای شهری تاثیرمناسبی بگذارند. با بررسی یافتهها مشخص گردید افراد از ابعاد زیستمحیطی شهر در دو منطقه رضایت نداشتند هرچند میانگین پاسخهای شهرک بوعلی به دلیل رعایت نکات زیبایی شناسی بهتر بوده اما افراد در دو منطقه از عملکرد مدیران در ایجاد فضاهای شهری رضایت نداشتند.
مقاله ۴ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
تحلیل رفتار انتخاباتی شهروندان در انتخابات شورای اسلامی شهر (مطالعه موردی: شهر سنقر) | اسماعیل نصیری؛ حسین کماسی؛ علی احمدی
شورای شهر امروزه به عنوان یکی از اصلیترین ارکانهای مدیریت شهری محسوب میگردد که پس از انتخاب توسط شهروندان، وظایفی در قلمرو شهر و از جمله انتخاب شهردار را بر عهده میگیرد، لذا با اطمینان میتوان بیان نمود که هرچه در انتخاب شورای شهر منطقیتر عمل شود به همان میزان نیز میتوان به کارآمدتر بودن مدیریت شهری امیدوار بود. از آنجا که شهروندان هر یک بر اساس ملاکهای خاصی کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب میکنند لذا در این پژوهش به تحلیل رفتار انتخاباتی شهروندان شهر سنقر در انتخابات شورای اسلامی شهر بر اساس سه نظریه رایج (نظریه ایدئولوژی مسلط، نظریه انتخاب عقلایی، نظریه هویت حزبی- جناحی) در رفتار انتخاباتی شهروندان پرداختهایم.
این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و از لحاظ روش تحقیق توصیفی– تحلیلی میباشد. جهت گردآوری دادهها از ابزار مصاحبه و پرسشنامه استفاده گردیده و حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۸ نفر محاسبه شده است. دادههای گردآوری شده از طریق نرم افزار SPSS20 و آزمونهای آن t تک نمونهای (One-Sample T Test) و خی دو (Chi- square Test) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و از لحاظ روش تحقیق توصیفی– تحلیلی میباشد. جهت گردآوری دادهها از ابزار مصاحبه و پرسشنامه استفاده گردیده و حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۸ نفر محاسبه شده است. دادههای گردآوری شده از طریق نرم افزار SPSS20 و آزمونهای آن t تک نمونهای (One-Sample T Test) و خی دو (Chi- square Test) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
مقاله ۵ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
نقش شهرداری تهران در ترویج ابعاد فرهنگی سبک زندگی اسلامی(نمونه موردی:شهرداری منطقه۵تهران) | مریم نوذری؛ افسانه زمانی مقدم؛ فاطمه احمدی
هدف از انجام این تحقیق این است که نقش شهرداری تهران در ترویج ابعاد فرهنگی سبک زندگی اسلامی را تعیین نماییم.
دربعدفرهنگی مولفههای اخلاق واوقات فراغت مطرح میشود. برای مولفه اخلاق ۴شاخص وبرای مولفه اوقات فراغت ۶ شاخص درنظرگرفته شده است. پرسشنامه ای با ۱۶گویه طراحی شدکه شامل دوبخش وضعیت مطلوب وموجوداست.
یافتهها نشان میدهد درمولفه اخلاق گویه«افزایش سطح آگاهی مردم در برخورد با خرافه» بیشترین میانگین وگویه «افزایش تمایل جوانان به امر ازدواج» کمترین میانگین رادارد. همچنین درمولفه اوقات فراغت، «تقویت برنامههای فرهنگسراها» بیشترین میانگین و گویه «معرفی جاذبههای طبیعی وتاریخی» کمترین میانگین رادارد.
نتایج پژوهش بیانگراین است که در وضعیت مطلوب شهرداری در همهی گویههای مطرح شده در پرسشنامه دارای نقش میباشد امادر وضعیت موجود تحلیلهای آماری نشان میدهد شهرداری تاکنون موفق به ایفای نقش در حوزههای مطرح شده دراین پژوهش به صورت برجسته نشده است.
دربعدفرهنگی مولفههای اخلاق واوقات فراغت مطرح میشود. برای مولفه اخلاق ۴شاخص وبرای مولفه اوقات فراغت ۶ شاخص درنظرگرفته شده است. پرسشنامه ای با ۱۶گویه طراحی شدکه شامل دوبخش وضعیت مطلوب وموجوداست.
یافتهها نشان میدهد درمولفه اخلاق گویه«افزایش سطح آگاهی مردم در برخورد با خرافه» بیشترین میانگین وگویه «افزایش تمایل جوانان به امر ازدواج» کمترین میانگین رادارد. همچنین درمولفه اوقات فراغت، «تقویت برنامههای فرهنگسراها» بیشترین میانگین و گویه «معرفی جاذبههای طبیعی وتاریخی» کمترین میانگین رادارد.
نتایج پژوهش بیانگراین است که در وضعیت مطلوب شهرداری در همهی گویههای مطرح شده در پرسشنامه دارای نقش میباشد امادر وضعیت موجود تحلیلهای آماری نشان میدهد شهرداری تاکنون موفق به ایفای نقش در حوزههای مطرح شده دراین پژوهش به صورت برجسته نشده است.
مقاله ۶ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در مدیریت شهری (شهرهای میانی ایران -زنجان و همدان) | اسماعیل دویران
دانش سازمانی هر آن چیزی است که افراد سازمان درباره فرایندها، محصولات بر اساس تعریف، خدمات، مشتریان، بازار، و رقبای سازمان میدانند. (سیوی، ۲۰۰۱: ۱۶۶) از این رو در جهان تجاری امروز بیشترین ارزش سازمانی مبتنی بر داراییهای غیرملموس است .توانایی برای شناخت و برآورد منبع این ارزش برای سازمانها مهم و حیاتی است. (چانگ، ۲۰۰۴: ۱۴۷) سرمایه اجتماعی به دو صورت میان فردی یا میان سازمانی است.سرمایه اجتماعی فردی در شبکه های ارتباطی میان افراد ایجاد می شود در حالیکه سرمایه اجتماعی سازمانی، ناشی از شبکه های ارتباطی میان سازمانها است. (اشتون، ۲۰۰۱: ۳۵) کلمن سرمایه اجتماعی فردی را توانایی کنشگران در منفعت رسانی به یکدیگر، ناشی از عضویت دریک شبکه اجتماعی یا سایر ساختارهای اجتماعی می داند. (کلمن، ۱۹۹۸: ۹۶) بنابراین سرمایه اجتماعی ارزشی است که افراد موجود در شبکه های اجتماعی به واسطه وجود هنجارهای فرهنگی مشترک، تعاملات اثربخش، اعتماد متقابل و روابط شخصی میان خود از آن برخوردارند. هدف این پژوهش تببین منطقی سرمایه اجتماعی سازمانی شهرهای میانی ایران در جهت پی بردن به مقدار و چگونگی سرمایه اجتماعی سازمانی در مدیریت شهرهای میانی ایران با نمونه موردی شهرهای زنجان و همدان میباشد.
روش پژوهش: روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تبیینی به شیوه پیمایشی- کمی است که با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته شده است.
روش پژوهش: روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تبیینی به شیوه پیمایشی- کمی است که با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته شده است.
مقاله ۷ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۰
مکانیابی بهینه فضای سبز شهر شوشتر با استفاده از سامانه اطلاعات جعرافیایی (GIS) و مدل (AHP) | سعید ملکی؛ علی شجاعیان؛ عبدالرحمن نوذری
با توجه به کمبود سرانه فضای سبز و توزیع نامناسب آن در شهر شوشتر، دراین پژوهش که بر اساس روش توصیفی- تحلیلی با تاکید بر جنبه کاربردی آن، میباشد با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تحلیل سلسه مراتبی (AHP) سعی در ارائه الگوی مناسب توزیع بهینه فضای سبز شهر شوشتر براساس ضوابط مکانیابی و نیازهای جمعیتی دارد.
در این راستا دادههای مکانی گردآوری شده مربوط به هر معیار به فرمت قابل تبدیل در (GIS) برای اعمال مدل و انجام تحلیلهای فضایی از طریق تشکیل پایگاه دادهها و ایجاد لایههای اطلاعاتی جدید، تبدیل شدند. نهایتاً به منظور الگوسازی هر کدام از معیارها بر اساس ارزش و اهمیت آنها در مکانیابی فضای سبز، در نرم افزار Choice Expert وزن مناسبی به هریک از لایههای اطلاعاتی داده شده است
نتایج حاصل از تلفیق لایههای وزن دهی شده بر اساس میزان اهمیت هر یک ازلایهها در مکانیابی فضای سبز زمینهای منطقه مورد مطالعه را برای انتخاب مکان مناسب برای ایجاد فضای سبز اولویتبندی کرد سپس این زمینها با نقشه کاربری مقایسه کرده و مکانهای مناسب در پنج طبقه مشخص شدند.
در این راستا دادههای مکانی گردآوری شده مربوط به هر معیار به فرمت قابل تبدیل در (GIS) برای اعمال مدل و انجام تحلیلهای فضایی از طریق تشکیل پایگاه دادهها و ایجاد لایههای اطلاعاتی جدید، تبدیل شدند. نهایتاً به منظور الگوسازی هر کدام از معیارها بر اساس ارزش و اهمیت آنها در مکانیابی فضای سبز، در نرم افزار Choice Expert وزن مناسبی به هریک از لایههای اطلاعاتی داده شده است
نتایج حاصل از تلفیق لایههای وزن دهی شده بر اساس میزان اهمیت هر یک ازلایهها در مکانیابی فضای سبز زمینهای منطقه مورد مطالعه را برای انتخاب مکان مناسب برای ایجاد فضای سبز اولویتبندی کرد سپس این زمینها با نقشه کاربری مقایسه کرده و مکانهای مناسب در پنج طبقه مشخص شدند.